زمینه‌شناسی ادبیات خمری و جلوه‌های آن در شعر عربی و فارسی

بسیاری از مصطلحات ادبیات عرفانی بر بستر شعر خمری شکل گرفته که خود از چند منبع فرهنگی اثر پذیرفته است. آداب بزم ایرانی (ادب‌المنادمة) در شکل‌گیری مضمون‌های خمری قبل و بعد از اسلام تأثیر داشت. علاوه‌بر این، نهضت اجتماعی قرن‌های اول و دوم مهر خود را بر ادبیات مجن و شعر خمری به جا نهاد و طنز و اعتراض نهفته در آن زمینه‌ساز شعرهای قلندری قرن‌های بعد شد. شاعران این مکتب شعری، به تصویرسازی‌هایی در زمینۀ توصیف آلات بزم و شراب دست زدند که اثر آن در ادبیات فارسی قرن‌های بعد انکارناپذیر است. علاوه‌بر تصاویر بزمی، مضمون‌هایی چون گناه، سرزنش، توبه، و رحمت از ادبیات مجن وارد ادبیات عرفانی شد. در این مقاله، تأثیر متقابل شعر و فرهنگ ایرانی و عربی در یک‌دیگر و شکوفایی زبان در شعرهای تغزلی خمری بررسی شده است.